Research Information System
12. Uluslararası İstanbul Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Ankara, Turkey, 21 - 23 January 2023, pp.112-119
SEZERYAN SONRASI VAJİNAL DOĞUM YAKLAŞIMININ GÜNCEL
REHBERLER DOĞRULTUSUNDA İNCELENMESİ
Dünya standartlarında sezeryan (CS) oranı % 30'u bulmaktadır (1). Türkiye, DSÖ 2015 yılı düzenlemeleri
Göre, Dünya da en fazla sezaryen oranlarına ulaşan ilk beş ülkenin içinde ve OECD ülkeleri arasında
birinci sırada yer alır (2). Sağlık İstatistikleri 2019 yılı raporunda ise Türkiye'de ilk kez yayınlandı
oran %26,5, toplam sezaryen oranı ise %54,4 olarak inceleniyor (3). DSÖ, sezaryen oranlarının ideali
sınırları %10-15 olarak belirlemiştir. Amerika Birleşik Devletleri'nde her üç kadından biri sezaryen ile
doğum yapıyor (1). Yapılan bir tabloyu Türkiye'de genel sezeryan oranı %51.2 olarak sınırlandırıyor
olup; devlet hastanelerinde %39,7, vakıf hastanelerinde %70,6 ve üniversite hastanelerinde ise %70,3
olarak gösterildi (4).
Sezeryan doğum oranlarının tercih edilme nedenlerini değerlendirdiğinizde; hamile yaşının
ilerlemesi, sosyoekonomik düzeyin yükselmesi, fetal monitörizasyon, anne adayının doğum korkusu,
ultrasonografinin daha yaygın kullanımı, asla teknoloji ile çocuk sahibi olamayan ailelerin uzun süren
doğum sonrası yardımcı üreme ile gebe kalması, kariyer ve gelecek kaygısı gibi görevliler
gebeliğin ileri yaşlara ertelenmesi gibi etkenlerin olduğu görülmektedir (5,6,7). Sezeryan doğum oranları
yüksek olmasına rağmen sezaryan doğum şeklinin birçok düzenlemesi bulunmaktadır. Ayrıca,
sezeryan sonrası skar nedeniyle plasentanın anormal yerleşimleri daha sık görülmekte olup, sezeryan
Rasyonellerde dizia neden oluyor (8).
Sezeryan muhafazalarına yönelik olarak muhafazalar Sağlık Bakanlığının partograf kullanımı
ile kontrol sağlama, hekimlere ve ebelere yönelik olarak distosi tanıma, travay döneminde
mobilizasyonun ve pozisyonun sağlanması, doğum yönetiminin ebelerin üretimi, intrapartum desteğin
sürekli sağlama ve sezeryan sonrası vajinal doğum gibi bulunmaktadır (9). Sezaryan sonrası vajinal
Doğumun faydaları ve riskleri konusunda çeşitli kılavuzlar önerilerinde bulunuyor ve güvenli SSVD'nin
birçok yürütme factore dikkati çekiyorlar. Ebelerin, sezeryanların yaşamaya yönelik SSVD'nin
Yararları ve zararlarına güncel bilgi birikimi hakim olması, bu bilgi birikimine uygulamaların yönü
verme sezaryen doğum oranlarının süresine önemli katkı sağlayacaklardır.
Sezaryen Sonrası Vajinal Doğum
1916'da Cragin tarafından ileri yol “bir kez sezaryen, hep sezaryen” yaklaşımının aksi yöndeki yönü
tüm çizmelerine rağmen değiştirilememesi sonucu ortaya çıkmıştır. Ancak son yıllarda yapılan
Çalışma her olguya seçmeli ikinci sezaryen yapmanın doğru bir strateji olmaması sezaryen ile
doğum oranlarında şovlar olduğunu anlatıyor (10). Son yıllarda yapılan geniş merkezli
Ameliyat, sezaryen sonrası uygulanan vajinal doğumun, uygun hasta seçimiyle %60-90'lara ulaşması
oranlarda başarılı olabilir. Bu uygulama, aynı zamanda hastanede yatış süresi
kısaltıp, postpartum gebelik oranlarının geçmesini sağlar (11). SSVD yapılandırılmış olgularda
anne embriyosunun daha az olduğu, infeksiyon, hemoraji, visseral organlarda hasar, transfüzyon
Doğum gibi cerrahinin yol açacağı maternal komplikasyonlar ile daha az karşılaşılması ve hamile kalması
kalış süresinin kısalacağını bildirmişlerdir (12). Eskiden kullanılan klasik sezaryenin artık nadir
kullanımı ve alt segment insizyonlarının sezaryen sonrası doğum eylemlerinde uterin rüptüre yol
açmaması sezaryen sonrası vajinal doğum denemelerinde cesaret vermektedir. SSVD'nin uygulaması
Ana noktalar arasında, öncelikle bir önceki sezaryenin alt segment transvers insizyonla yapılmış olması,
rahimde sezaryen dışında başka skar ya da anormallik, pelvik darlık bulunmaması ve fetusun
4000 gramın altında olması yer almaktadır. Bununla birlikte gebenin tüm eylem yönergesi 24 saat fetal
monitörizasyonunun sağlanması acil bir durum için gereken anestezi ekibi ve ameliyathane koşulları ve
kan transfüzyonuna olanak sağlayan koşulların bulunması gerekir. Daha önce klasik insizyon ile sezaryen
olanlar, geçirilmiş histerektomi ve myomektomi operasyonları olanlar ve normal doğum eyleminin
kontrendike olduğu kadınlar SSVD uygulanmamaktadır. Ancak vajinal doğumun gerçekleşmemesi ve
uterin rüptür SSVD'da iki önemli problemdir (13,14). Sezaryen sonrası vajinal doğum ile sezeryan
doğuma oranları daha az kan transfüzyonu grupları, üriner sistem ve barsak yaralanmalarını çıkardılar,
doğum sonrası daha az ağrı olması, anne bebek buluşması ve emzirmenin hemen sağlanması, kurtuluş
ve gebelik kalış süresinin kısalması, maliyetin daha düşük olduğu belirtilir (15).
SSVD hakkında 2012-2022 yılları arasında RCOG, ACOG, SCOG, Queensland Clinical Guideline
tarafından yayınlanmış olan kılavuzlar taranmış ve SSVD ve mükerrer sezeryanın faydaları ve riskleri
derlenmiştir.
Tablo 1. Uluslararsı Rehberlere Göre Sezeryan Sonrası Vajinal Doğum Uygulama Kriterleri
Doğum ve
Sezeryan
Eylemi
Yönetim
Rehberi
(16)
bu
ulusal
Enstitü
sağlık için
Ve Bakım
mükemmellik
(17)
Amerikan
Koleji
kadın doğum uzmanları
Ve
jinekologlar
(18)
Amerikan
akademi
Ailenin
doktorlar
(19)
Kraliyet
kolaj
doktorlar
İrlanda
(20)
En fazla iki kez
sezeryan doğum
yapmış olmak
3 3 3
sezeryanin
alternatif bölüm
çaprazlar
insizyonla olması
3 3
24 saat cenin
monitörizasyon 3 3 3
Gerektiğinde
acil sezeryan
koşullar ve kan
transüzyonu
sağlanması
3 3 3
Daha önce vajinal
doğum yapmış
olmak
3 3 3
12. Uluslararası İstanbul Bilimsel Araştırma Kongresi
Sağlık Bilimleri Bildiri Kitabı Üzerine
116
Tablo 2. Uluslararsı Rehberlere Göre Sezeryan Sonrası Vajinal Doğum ve Mükerrer Sezeryan Doğumun
Faydaları ve Riskleri
SSVD'nin nin faydaları SSVD'nin riskleri Mükerrer sezeryanın
faydaları
Mükerrer
sezeryanın
riskleri
Kraliyet Kolajı
kadın doğum
jinekoloji Dereneği
(Asil
Koleji
kadın doğum uzmanları
ve Jinekologlar/
RCOG)
(20)
-%72-75 Oranında
Başarı Oranı
-Kısa Süreli Hastanesi
Kalış
-Hızlı İyileşme
-Düşük Uterus Rüptürü
Riski
-İleride Vajinal Doğum
Olasılığının
Artması
-Anne Ölümlülüğü
Riski 100.000/4
Azdır
-%0.1 Doğumu Beklerken
doğum öncesi
Mortalite Düşük
Riski
-%0.04 Anne Perinatal
Mortalite Riski
-Yenidoğanın K
ilosuna Bağlı Olarak
Anal Sfinkter Yaralanması
%5 Görülme
Oranı
-Enstürmental Doğum
Oranı %39 Oranındadır
-%2-3 Lük Geçici
solunum morbiditesi
-%0.08 Hipoksik
İskmeik Ensefalopati
-Doğum Tarihini Belirleyebilme
-%0.02 Den Az Rahim
Rüptür Riski
-Pelvik Organ Hasarı Ve
Üriner İnkontinans Görülme
Oranında Azalma
-Sterilizasyon Seçeneği
- Anne Moratlit
Riski 100.000/13 Artar
-%4-5 Lik Geçici Solunum
morbidite
-%0.01 Doğuma Bağlı
Fetal Ölüm Riski
-Uzun Süreli
İyileşme
-Gelecek
doğumlarda
Plasenta Previa,
akreata,
Adezyon Görülme
Riskinde
Artış
Amerikan
Jinekoloji ve
Kadın Doğum Derneği
(Amerikan
Kolej
kadın doğum uzmanları
ve Jinekologlar/
ACOG
(18)
-Histerektomi Riski
Düşük
-Anne Ölüm Riski
Düşük
-Antepartum Riski
Düşük
-Hipoksik İskemi
Ensefolapati Riski
Düşük
-Perinatal ve Neonatal
Moralit Düşük
-Geçici nefes Taşipne
Riski Düşük
-Enfeksiyon Riski
Yüksek
-Cerrahi Yaralanma
Riski Yüksek
-Kan Transfüzyon
Riski Yüksek
-Uterus Rüptür Riski
Yüksek
-Doğum İçi Riskler
Yüksek
-Yenidoğanın Yoğunbakıma
Sevk
Oranı Yüksek
-Solunum Morbiditi
Riski Yüksek
- Enfeksiyon Riski Düşük
-Cerrahi Yaralanma Riski
Düşük
-Kan Transfüzyonu Riski
Düşük
-Uterus Rüptür Riski
Düşük
-İntrapartum Risk Düşüklüğü
-Hipoksik İskemi Ensefolapati
Riski Düşük
-Perinatal ve Neonatal
Mortalite Düşük
-Yenidoğanın Yoğunbakıma
Sevk Oranı Düşük
-Solunum Morbiditi
Riski Düşük
-Geçici Yenidoğan
Taşipne
Riski Yüksek
Histerektomi
Riski Yüksek
-anne
Ölüm Riski
Yüksek
-doğum öncesi
Riski Yüksek
12. Uluslararası İstanbul Bilimsel Araştırma Kongresi
Sağlık Bilimleri Bildiri Kitabı Üzerine
117
kanada
Doğum Uzmanları
ve
Jinekologlar
Dernek
Toplum
kadın doğum uzmanları
ve Jinekologlar
Kanada /
SOGC)
(21)
-Anne Ölüm Riski
Düşük
-Respiratuvar Sıkıntısı
Sendromu Düşük
-Geçici nefes Taşipne
Riski Düşük
- Yenidoğan Morbiditi
Ve Mortalite Düşük
-Maternal Morbidite
Ve Mortalite Riski
Yüksek
-Uterus Rüptür Riski
Yüksek
-Post Partum Hemoraji
Ve Kan
Transfüzyonu Riski
Yüksek
-Yenidoğanda Perinatal
Ölüm, Yenidoğan
Ölüm, kalıcı
Nörolojik Yaralanma
Ve Nöbet Riski Yüksek
-Havalandırma İhtiyacı
Yüksek
- Maternal Morbidite Ve
Mortalite Riski Düşük
-Uterus Rüptür Riski
Düşük
-Yenidoğanda Perinatal
Ölüm, Yenidoğan Ölümü,
Kalıcı Nörolojik Yaralanma
Ve Nöbet Riski
Düşük
-Havalandırma İhtiyacı
Düşük
-Neonatal Morbidite Ve
Mortalite Düşük
-anne
Ölüm Riski
Yüksek
- Doğum Sonrası
Hemoraji Ve
Kan Transfüzyonu
Riski
Yüksek
-Respiratuvar
Tehlike Sendromu
Yüksek
-Geçici nefes
Taşipne
Riski Yüksek
Queensland
Klinik
Yönerge
(22)
-%72-75 Oranında
Başarı Oranı
-Kısa Süreli Hastanesi
Kalış
-Hızlı İyileşme
- Büyük Bir Ameliyat
Olmama Şansı
-Bir Sonraki Doğumun
Vajinal Olma İhtimalinin
Artması
-Anne Ölümlülüğü
Riskin Azalması
-Emzirme Oranının
Artması
-%25-28 Oranında
Başarısızlık
-Acil Sezeryane
Gitme İhtimali Nedeniyle
ölümlü
Oranında Artış
-Rahim Rüptürü
Riski %0.5
-Vajinal Doğuma
Bağlı Gelişebilen
Perine ve Pelvik
Taban Hasarı Ve
Enstürmental Doğum
Riski
-Perinatal Mortalit
Riskinde Artış
Nulliparlarda Rahim
Rüptür Gelişimine
Bağlı Fetal
Hipoksik İskemi,
Ensefolapati Riski
- Rahim Rüptür Riskinin
Düşük Olması
-Planlanan Sezeryan Olacağından
Acil Sezeryan
Durumlarının Azalması
-Üriner İnkontinans Ve
Pelvik Organ Sarkması
Prevelanının Düşmesi
-Aynı Operasyonda Sterilizasyonun
Sağlanması
-Fazla Sayıda Gebe
Kalma Olasılığının
Azalması
-Fazla Sayıda
Sezeryan Olması
Halinde Histerektomi,
Kam Transfüzyonu,
hemoraji,
Adhezyon,Plasenta
Previa, Akreta,
Cerrahiye Bağlı
Yaralanma Görülme
Riskleri
TARTIŞMA VE SONUÇ
Tablo 1 ve Tablo 2 de incelenen rehberler sonucu;
• SSVD'nin CS değerlendirmeye alınmasında önemli bir seçenek olduğu,
• SSVD'nin sözleşmesi, hemoraji, kan transfüzyonu riskinin mükerrer sezaryenden fazla olduğu,
12. Uluslararası İstanbul Bilimsel Araştırma Kongresi
Sağlık Bilimleri Bildiri Kitabı Üzerine
118
• Erken mobilizasyon ile doğum sonrası iyileşme süresinin kısalttığı, majör abdominal cerrahiden
kaçınarak, çoklu CS ile bağlantı risklerinin (histerektomi, mesane-barsak yaralanmaları,
plasenta akreta vb.) tarihleri gibi yararlarının bulunduğu,
• SSVD konusunda danışmanlık eğitiminde uterus rüptürü riskli ve anne ölümü konusunda
sahibine bilgi verilmesi gerekir,
• SSVD için uterus rüptürü veya acil sezeryan durumunun geçmesi durumunda acil bakım sağlayacak
sağlık çalışanlarının ve ekipmanlarının hazır bulunması gerektiğini ve sürekli elektronik fetal monitör
izleminin gerekli,
• Kadının zamanında vajinal doğum yapmış olduğu SSVD başarısını arttırdığı, Alt segment
insizyon hattına sahip olan kadınların SSVD'den kurtulması,
• Mükerrer sezeryan veya SSVD hakkında yararları ve riskleri konusunda kadın bilgisi ve
Danışmanlık hizmetlerinin önemli olduğu ifadeler.
Sonuç olarak sezeryan doğum oranlarının yıllar içinde olması nedeniyle vajinal doğumu teşvike edici
Stratejik yaklaşımlarda güvenilirlik önem kazanmaktadır. Maternal ve fetal sağlığın yararına olacak
Doğum tercihi yapabilmeleri için gebelere yönelik danışmanlık hizmetinin muhafaza edilmesi gerekmektedir.
Danışmanlık verileri kanıtlara dayalı ve güncel bilgiler içeren ebeler tarafından kapsamlı olarak
gebelere verilmesinin sağlanması ve kadının kendisi için en doğru karar sağlık profesyonelleri ile
birlikte verilmesi gereken yedirmeni.
KAYNAKÇA
1. Dünya Sağlık Örgütü. Sezaryen sadece tıbbi olarak gerekli olduğunda yapılmalıdır; 2015.
http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2015/caesarean-sections/en. (Erişim Tarihi: 20.01 2023).
4.Sağlık İstatistikleri Yıllığı; 2014. http://ekutuphane.sagem.gov.tr/ kitaplar/saglik_istatistikleri_yilligi_2014.pdf
(Erişim Tarihi: 20.01.2023)
2. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü-OECD Sağlık İstatistikleri 2015. http://www.oecd.
org/health/health-data.htm.(Erişim Tarihi: 20.01.2023)
3. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması; 2018. http://www.hips.hacettepe. edu.tr/TNSA_2018_ana_rapor.pdf.
(Erişim Tarihi: 20.01.2023)
4.Elif Gul Yapar Eyi & Leyla Mollamahmutoglu (2021) Türkiye'deki yüksek sezaryen oranlarının Robson oyununa
göre analizi, The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine, 34:16, 2682-2692, DOI:
10.1080/14767058.2019.1670806
5.Flamm B, Newman L, Thomas S ve ark. Sezaryen doğum sonrası vajinal doğum: 5 yıllık çok merkezli sonuçları
işbirlikçi çalışma Kadın Hastalıkları ve Doğum 1990; 76: 750-754.
6.Amerikan Kadın Doğum ve Jinekologlar Koleji. Önceki sezaryen doğumdan sonra vajinal doğum, ACOG
Uygulama Bülteni. No: 54, Kadın Doğum. Washington DC, 2004; 104: 203-212.
7.Amerikan Kadın Doğum ve Jinekologlar Koleji. Önceki sezaryen doğumdan sonra vajinal doğum, ACOG
Uygulama Bülteni. No 54, Obstet Jinekol. 2010;104:203-212.(19).
8.Özdemir Ö, Özdemir İ. (2022). Plasenta birleşmelerinde anomalilerde sezaryen. Dansuk R, editör. Sezaryen. 1. Baskı.
Ankara: Türkiye Klinikleri; 25-31
9.Başkaya Y, Sayıner Deniz F,(2018). Sezaryen Oranını Azaltmaya Yönelik Kanıta Dayılı Ebelik Uygulamaları.
HSP 5(1):113-119 DOI: 10.17681/hsp.335472
10.Clarel Antoine, Bruce K. YoungJ,. (2021). Sezaryen yüz yıl 1920–2020: İyi, Kötü
ve Çirkin Perinat. Med. 49(1): 5–16. https://doi.org/10.1515/jpm-2020-0305
11.Güngör ES, Ertaş E, Moröy P, Çelen Ş, Danışman N, Mollamahmutoğlu L. Sezaryen Sonrası Vajinal Doğum:
Güvenli mi? Perinatoloji Dergisi 2005; 13(4): 208-213.
12. Uluslararası İstanbul Bilimsel Araştırma Kongresi
Sağlık Bilimleri Bildiri Kitabı Üzerine
119
12.Flamm B, Newman L, Thomas S ve ark. Sezaryen doğum sonrası vajinal doğum: 5 yıllık çok merkezli sonuçları
işbirlikçi çalışma Kadın Hastalıkları ve Doğum 1990; 76: 750-754.
13.Mcmahon MJ. Sezaryen Sonrası Vajinal Doğum. Clinical Obstetrics and Gynecology, 1998, 41(2): 369-381.
14. Ertem G, Koçer A. Sezaryen Sonrası Vajinal Doğum. DirimTıp Gazetesi 2008; 82: 1-5.
15.Ertem G, Koçer A. Sezaryen Sonrası Vajinal Doğum. DirimTıp Gazetesi 2008; 82: 1-5.
16. TC Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü (2010). Doğum ve Sezaryen
Eylemi Yönetim Rehberi. Ankara: Damla matbaacılık
17. Ulusal Sağlık ve Bakım Mükemmelliği Enstitüsü (NICE) (2011). Sezaryen Klinik Rehberi.
Erişim tarihi: 02.01.2023, https://www.nice.org.uk/guidance/cg132/resources/caesarean-section-
pdf-35109507009733
18. American College of Obstetricians and Gynecologist (2010). Sezaryen Sonrası Vajinal Doğum: Karar Vermek
Sezaryen Doğum sonrası bir doğum denemesinde. Erişim tarihi: 02.01.2023, http://www.acog.org/-/media/For-Patients/
faq070.pdf?dmc=1&ts=20170511T0626183311
19. Amerikan Aile Hekimleri Akademisi (2014). Klinik Uygulama Kılavuzu: Doğum ve Vajinal için Planlama
Sezaryen Sonrası Doğum. Erişim tarihi:02.01.2023, http://www.aafp.org/dam/AAFP/documents/patient_care/
Clinical_recommendations/AAFP%20PVBAC%20guideline.pdf
20.İrlanda Kraliyet Hekimler Koleji İrlanda Kraliyet Hekimler Koleji (2015). Teslimat Sonrası
Önceki Sezaryen Klinik Uygulama Rehberi. Erişim tarihi: 01.01.2023, http://www.hse.ie/eng/
about/Who/clinic/natclinprog/obsandgynaeprogramme/guide5.pdf hakkında
21. Kanada Doğum Uzmanları ve Jinekologlar Derneği/ SOGC) (2019). 382-Sezaryen Sonrası Doğum Denemesi.
Erişim tarihi: 02.01.2023 J Obstet Gynaecol Can 2019;41(7):992−1011 https://doi.org/10.1016/j.
jogc.2018.11.008
22. Queensland Klinik Yönergeleri (2020). Sezaryen sonrası vajinal doğum (VBAC) tarihi Erişim: 02.01.2023 Kılavuz
Hayır. MN20.12-V5-R25. Queensland Sağlık. Şu adresten erişilebilir: http://www.health.qld.gov.au/qcg